Τις τελευταίες δεκαετίες, τα αλλεπάλληλα διατροφικά σκάνδαλα τόσο σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο – σπογγειόμορφη εγκεφαλοπάθεια των βοοειδών (νόσος των “τρελών” αγελάδων), διοξίνες σε προϊόντα από κοτόπουλο, αυγά και σοκολάτα, ηλιέλαιο επιμολυσμένο με ορυκτέλαια, κ.λπ., καθώς και τα προβλήματα που δημιουργούν η ανεξέλεγκτη χρήση φυτοπροστατευτικών ουσιών και αλλοπαθητικών κτηνιατρικών φαρμάκων στη φυτική και ζωική παραγωγή, αντίστοιχα, αλλά και η εμφάνιση των Γενετικώς Τροποποιημένων Οργανισμών, οδήγησαν πολλά άτομα στην υιοθέτηση ενός περισσότερο υγιεινού τρόπου ζωής και στην αύξηση της κατανάλωσης βιολογικών προϊόντων.
Τι γνωρίζουμε, όμως, πραγματικά για τα βιολογικά προϊόντα; Κατ’ αρχήν, με τον όρο “βιολογικά προϊόντα” νοούνται όλα τα τρόφιμα, φυτικά και ζωικά, που παράγονται χωρίς τη χρησιμοποίηση συνθετικών λιπασμάτων και φυτοπροστατευτικών ουσιών ή αλλοπαθητικών κτηνιατρικών φαρμάκων, καθώς και χωρίς τη χρησιμοποίηση συνθετικών πρόσθετων ουσιών, στην περίπτωση ων μεταποιημένων προϊόντων.
Στην περίπτωση της φυτικής παραγωγής, η αύξηση των φυτών και των αποδόσεων επιτυγχάνεται με τη χρησιμοποίηση φυσικών μεθόδων λίπανσης, όπως είναι με την ενσωμάτωση κοπριάς, προερχόμενης από βιολογικώς εκτρεφόμενα ζώα, είτε με αμειψισπορά (καλλιέργεια σιτηρών και οσπρίων εναλλάξ) είτε με αγρανάπαυση για 1 χρόνο, οπότε επιτυγχάνεται ανασύσταση των αποθεμάτων του εδάφους σε θρεπτικά συστατικά. Η καταπολέμηση των εχθρών γίνεται είτε εκχυλίσματα ουσιών, όπως το φυσικό πύρεθρο, τα φυσικά “λάδια”, το θειασβέστιο, οι σάπωνες και οι φερομονικές παγίδες.
Αντίστοιχα, στη ζωική παραγωγή, η διατροφή των ζώων γίνεται με βιολογικώς παραγόμενες ζωοτροφές, χονδροειδείς και συμπυκνωμένες, (ιδιοπαραγώμενες ή μη, οπότε επιτυγχάνεται η συνεργασία βιοκαλλιεργητών με βιο-κτηνοτρόφους), καθώς και με βόσκηση των ζώων σε φυσικούς ή τεχνητούς λειμώνες, ενώ η καταπολέμηση των ζωοανθρωπονόσων επιτυγχάνεται είτε με εμβολιασμό (προληπτικά) είτε με τη χρησιμοποίηση, όπου είναι δυνατόν, ομοιοπαθητικών κτηνιατρικών φαρμάκων. Σε επίπεδο πρόληψης, πολύ μεγάλη σημασία έχει και η διατήρηση της υγιεινής του στάβλου, καθώς και του χώρου, όπου τα ζώα βόσκουν και ασκούνται.
Στην περίπτωση των μεταποιημένων βιολογικών προϊόντων, επιτρέπεται η χρησιμοποίηση συγκεκριμένων πρόσθετων, όπως είναι οι ανθοκυάνες, οι βεταΐνες, το λυκοπένιο, το άνατο, η χλωροφύλλη και η μυοσφαιρίνη (χρωστικές), το κιτρικό οξύ, το διοξείδιο του θείου και το ασκορβικό οξύ (συντηρητικά – αντιοξειδωτικά), εκχυλίσματα αρωματικών φυτών (αρωματικές ουσίες), πηκτινικές ύλες, κ.λπ.
Υπάρχει η άποψη στους περισσότερους ότι τα βιολογικώς παραγόμενα προϊόντα έχουν υψηλότερη περιεκτικότητα σε βιοενεργές ουσίες, όπως οι βιταμίνες, τα μακροστοιχεία και τα ιχνοστοιχεία, οι πολυφαινόλες, κ.λπ., σε σχέση με τα συμβατικά προϊόντα. Φυσικά, η αντίληψη αυτή είναι λανθασμένη, αφού οι ίδιες ποικιλίες φυτών και οι ίδιες φυλές παραγωγικών ζώων μπορούν να εκτραφούν τόσο κατά το συμβατικό όσο και κατά το βιολογικό τρόπο. Η μεγαλύτερη διαφορά που υπάρχει ανάμεσα στα βιολογικά και στα συμβατικά προϊόντα σχετίζεται με τη βιοδιαθεσιμότητα των προαναφερόμενων ουσιών, αφού όσο μικρότερη είναι η περιεκτικότητα σε λιπάσματα, φυτοπροστατευτικές ουσίες, αλλοπαθητικά φάρμακα και χημικά πρόσθετα που δεσμεύουν τα βιοενεργά συστατικά των τροφίμων, τόσο μεγαλύτερη η διαθεσιμότητά τους. Επιπλέον, τα συνθετικά λιπάσματα, τα γεωργικά και κτηνιατρικά φάρμακα και τα χημικά πρόσθετα δημιουργούν, λόγω των δραστικών υπολειμμάτων τους, σοβαρά προβλήματα στην υγεία των ανθρώπων, αφού πρόκειται για χημικές ουσίες που επηρεάζουν τις λειτουργίες του κυτταρικού μεταβολισμού, της κυτταρικής διαίρεσης και πολλαπλασιασμού (μπορούν να προκαλέσουν μετάλλαξη στο DNA, με αποτέλεσμα καρκινογενέσεις και συγγενείς διαμαρτίες). Τέλος, ένα προϊόν που παράγεται κατά το βιολογικό τρόπο έχει περισσότερα αρώματα και καλύτερη γεύση σε σχέση με προϊόντα που παράγονται με τον συμβατικό τρόπο.
Του Θωμά Ζαφειριάδη
Τεχνολόγου Τροφίμων MSc – Κτηνίατρου
