Υπάρχουν διαστήματα που έχεις κακή διάθεση και δεν έχεις όρεξη να ασχοληθείς με τον εαυτό σου ή/και τον προσωπικό σου χώρο. Θέλεις να κοιμάσαι και να τρως περισσότερο (κυρίως υδατάνθρακες και γλυκά). Κουράζεσαι πιο εύκολα και κλείνεσαι στον εαυτό σου. Γενικά δεν έχεις όρεξη να ασχοληθείς με τις καθημερινές σου ασχολίες και με άλλες υποχρεώσεις. Και όλα αυτά εντείνονται κάθε φορά που ο καιρός είναι άστατος και “μουντός”.
Το ηλιακό φως παίζει σημαντικό ρόλο στη διάθεσή μας. Επηρεάζει τη χημεία του εγκεφάλου μας και κυρίως της μελατονίνης, μιας ορμόνης που σχετίζεται με τη διάθεση καθώς και με τον ρυθμό του ύπνου. Παράγεται σε αυξημένα επίπεδα στο σκοτάδι και όσο πιο αυξημένη είναι τόσο περισσότερο ρίχνει τη διάθεσή μας και αυξάνει την ανάγκη για ύπνο. Ο Ιπποκράτης αναφέρει στο “Περί φύσιος ανθρώπου” ότι το φθινόπωρο ο κίνδυνος να νοσήσεις από κατάθλιψη είναι αυξημένος. Η μειωμένη έκθεση στο φως του ήλιου κατά τους φθινοπωρινούς και κυρίως τους χειμερινούς μήνες οδηγεί πολλά άτομα σε μια μορφή κατάθλιψης που ονομάζεται “εποχική” ή αλλιώς S.A.D. (Seasonal Affective Disorder), η οποία υποχωρεί κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, καθώς η μέρα μεγαλώνει και οι περίοδοι ηλιοφάνειας αυξάνονται. Οι “χειρότεροι” μήνες για τα άτομα που πάσχουν από εποχιακή κατάθλιψη είναι ο Νοέμβριος, ο Ιανουάριος και ο Φεβρουάριος. Δεν έχει να κάνει τόσο με τη θερμοκρασία του περιβάλλοντος όσο με την έλλειψη φωτός (λόγω συννεφιάς, βροχόπτωσης κλπ) κατά τη διάρκεια της μέρας. Γι’ αυτό και δεν αποκλείεται τα συμπτώματα να επιμένουν για παράδειγμα μέχρι και τον Μάιο, ιδιαίτερα αν ο καιρός παραμένει συννεφιασμένος και άστατος για πολλές συνεχόμενες μέρες. Τα συμπτώματα υποχωρούν καθώς ο καιρός βελτιώνεται και οι ηλιόλουστες μέρες είναι περισσότερες από τις “μουντές”.
Η εποχιακή κατάθλιψη είναι 4 φορές πιο συχνή στις γυναίκες παρά τους άντρες (80% γυναίκες – 20% άντρες). Είναι επίσης πιο συχνή και με σοβαρότερη συμπτωματολογία στις βόρειες χώρες. Συνήθως πιο επιρρεπείς σ’ αυτού του τύπου την κατάθλιψη είναι όσοι έχουν κάποια καταθλιπτικά στοιχεία στο χαρακτήρα τους, όπως για παράδειγμα χαμηλή αυτοεκτίμηση, αυτοαπόρριψη, άγχος και ενοχές κάθε φορά που νομίζουν πως απογοητεύουν τους άλλους, αίσθημα ανεπάρκειας και “ανικανοποίητου” με την εμφάνιση, με τον εαυτό, τη ζωή τους γενικότερα. Επίσης άτομα που εργάζονται σε βάρδιες ή/και χώρους χωρίς παράθυρα που δεν φωτίζονται από ηλιακό φως, πιο συχνά παρουσιάζουν συμπτώματα εποχιακής κατάθλιψης.
Η σωματική άσκηση και ο σωστός φωτισμός του σπιτιού βοηθούν στην αντιμετώπιση της εποχιακής κατάθλιψης. Διαμόρφωσε το χώρο του σπιτιού σου έτσι ώστε να είναι πιο λειτουργικός και ευχάριστος. Μην αφήνεις τον εαυτό σου να ξυπνά πολύ αργά το πρωί και γι’ αυτό φρόντιζε, όσο μπορείς, να κοιμάσαι νωρίς το βράδυ. Η φωτοθεραπεία είναι πολύ διαδεδομένη στις βόρειες χώρες, όπου χρησιμοποιούν συσκευές προσομοίωσης ηλιακού φωτός (SAD light boxes). Η έκθεση για κάποια ώρα σε πολύ δυνατό λευκό φως, κυρίως τις πρωινές ώρες όπου η έκκριση της μελατονίνης είναι μειωμένη, φαίνεται να βοηθά πολύ όσους πάσχουν από εποχική κατάθλιψη.
Είναι φυσιολογικό κάποιες φορές να μην έχεις διάθεση και να νιώθεις πεσμένος/η ψυχολογικά. Αν φτάνεις όμως σε σημείο να δυσκολεύεσαι πολύ και τα συμπτώματα επιμένουν για μεγάλο χρονικό διάστημα, τότε δεν πρόκειται για εποχιακή κατάθλιψη και καλό είναι να συμβουλευτείς έναν ειδικό, πριν γενικευτεί η κατάσταση και δημιουργήσει σοβαρότερα προβλήματα στις προσωπικές και επαγγελματικές σου σχέσεις και στην καθημερινότητά σου γενικότερα.
από την ψυχολόγο – ψυχοθεραπεύτρια Έφη Ταμπουρά
www.psycho-therapy.gr
