Η λιπομέτρηση είναι η διαδικασία αξιολόγησης του σωματικού λίπους, του λίπους δηλαδή το οποίο είναι αποθηκευμένο στα λιποκύτταρα. Οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται περισσότερο για τη μέτρησή του είναι το δερματοπτυχόμετρο και η βιοηλεκτρική αντίσταση (ΒΙΑ).
Το δερματοπτυχόμετρο βασίζεται στην αρχή ότι το υποδόριο λίπος αντικατοπτρίζει το 50% του ολικού λίπους στο σώμα. Ο ειδικός με τη βοήθεια του δερματοπτυχόμετρου, (οργάνου που μοιάζει με λαβίδα), μετράει το λίπος σε διάφορα σημεία του σώματος (τρικέφαλος, δικέφαλος, ωμοπλάτη, κοιλιά κ.λπ.) ανασηκώνοντας και πιέζοντας το δέρμα. Στη συνέχεια ο ειδικός χρησιμοποιεί ειδικές εξισώσεις για να υπολογίσει το συνολικό ποσοστό λίπους. Δεν μπορεί να εφαρμοστεί σε εξαιρετικά παχύσαρκα άτομα.
Η βιοηλεκτρική αντίσταση (ΒΙΑ) βασίζεται στην εφαρμογή μικρής έντασης εναλλασσόμενου ρεύματος στο ανθρώπινο σώμα και μέτρηση της αγωγιμότητάς του. Για την πραγματοποίηση της μέτρησης ΒΙΑ, το περιβάλλον δεν πρέπει να είναι πολύ κρύο ή ζεστό και η θερμοκρασία σώματος να είναι ικανοποιητική. Ο εξεταζόμενος πρέπει να απομακρύνει τα μεταλλικά αντικείμενα που έρχονται σε επαφή με το σώμα του και είτε ξαπλώνει σε μια μη αγώγιμη επιφάνεια σε τέτοια θέση ώστε τα χέρια να μην έρχονται σε επαφή με τον κορμό και οι μηροί να μην ακουμπούν μεταξύ τους, είτε πατάει σε ένα λιπομετρητή δαπέδου. Ο ειδικός θα τοποθετήσει ηλεκτρόδια με ρεύμα πολύ χαμηλής τάσης στο ένα χέρι και το ένα πόδι, μπορεί όμως αυτά να βρίσκονται και ενσωματωμένα επάνω στον λιπομετρητή και απλώς εμείς να πατάμε ή να τα κρατάμε.
Tο ανθρώπινο σώμα λειτουργεί ως αγωγός, κλείνοντας το κύκλωμα και υπολογίζοντας την εμπέδηση, την οποία και μετατρέπει μέσω ενός μαθηματικού υπολογισμού σε ποσοστό σωματικού λίπους. Τα υγρά του σώματος είναι καλοί αγωγοί του ηλεκτρισμού, ενώ το λίπος κακός αγωγός του ηλεκτρισμού και με αυτή την παραδοχή γίνεται η μέτρηση.
Ο εξεταζόμενος πρέπει να έχει προετοιμαστεί κατάλληλα, δηλαδή:
- Να βρίσκεται σε στάδιο νηστείας τουλάχιστον για 2-3 ώρες πριν την εξέταση
- Να μην έχει καταναλώσει υγρά για τουλάχιστον 2-3 ώρες πριν τη μέτρηση
- Να μην έχει κάνει εξαντλητική άσκηση τουλάχιστον 12 ώρες πριν τη μέτρηση
- Να μην έχει καταναλώσει αλκοόλ για τουλάχιστον 24 ώρες πριν τη μέτρηση
- Να μην έχει καταναλώσει καφέ, τσάι, αναψυκτικά για τουλάχιστον 12 ώρες πριν τη μέτρηση
- Για τις γυναίκες να μην έχουν έμμηνο ρύση και είναι προτιμότερο η μέτρηση να γίνεται στο μέσο του κύκλου τους
- Να μην έχει ληφθεί το χάπι της πίεσης αν πρόκειται για πρωινή μέτρηση
Η μέθοδος ΒΙΑ χρησιμοποιείται ευρύτατα για την εκτίμηση της σύστασης του σώματος. Υπολογίζει το σωματικό λίπος και την άλιπη μάζα σώματος (νερό και μυϊκό ιστό). Επίσης, υπολογίζει το δείκτη μάζας σώματος (Δ.Μ.Σ.) και κάνει έναν υπολογισμό μέσω μαθηματικών πράξεων του βασικού μεταβολικού ρυθμού.
Είναι μια μέθοδος γρήγορη, ασφαλής, ανώδυνη και εύκολα αποδεκτή από τον εξεταζόμενο. Σχετικά με την αξιοπιστία της μεθόδου, το σχετικό σφάλμα έχει υπολογιστεί περίπου στο 2%. Αντενδείκνυται σε εγκυμονούσες, θηλάζουσες και άτομα που φέρουν βηματοδότη.
