Το ουρικό οξύ είναι το τελικό προϊόν του μεταβολισμού των πουρινών, που αποτελούν δομικά συστατικά του γενετικού υλικού όλων των κυττάρων μας. Σχεδόν το 1/3 των πουρινών που υπάρχουν στο σώμα μας προέρχονται από αυξημένη πρόσληψη από τη διατροφή, ενώ τα 2/3 από την ενδογενή παραγωγή και την μειωμένη αποβολή τους. Οι φυσιολογικές τιμές του ουρικού οξέος στο αίμα κυμαίνονται μεταξύ 3,5-7,2 mg /dl για τους άνδρες, 2,6-6,0 mg / dl για τις γυναίκες και 2,0-5,5 mg /dl για τα παιδιά. Η κατάσταση στην οποία υπάρχουν αυξημένες τιμές ουρικού οξέος πάνω από 7 mg/dlστο αίμα ονομάζεται υπερουριχαιμία.
Η ουρική αρθρίτιδα ή αλλιώς ποδάγρα, όπως είναι επίσης γνωστή, δημιουργείται όταν αυξάνεται υπερβολικά η συγκέντρωση του ουρικού οξέος στον οργανισμό. Όμως οι υψηλές τιμές ουρικού οξέος δε σημαίνει πάντα ότι θα οδηγήσουν σε ουρική αρθρίτιδα. Στην ουρική αρθρίτιδα δημιουργούνται κρύσταλλοι ουρικού οξέος οι οποίοι εναποτίθενται στις αρθρώσεις. Εκδηλώνεται συνήθως μετά από κατανάλωση μεγάλης ποσότητας λιπαρών τροφίμων ή μετά από τη λήψη υπερβολικά μεγάλων ποσοτήτων οινοπνεύματος. Πιο συχνά προσβάλλεται από ουρική αρθρίτιδα το μεγάλο δάκτυλο του ποδιού. Ωστόσο, μπορούν να επηρεαστούν και άλλες αρθρώσεις όπως αυτές του αστραγάλου, του ποδιού, του καρπού και του χεριού. Ένα άλλο συχνό σύμπτωμα είναι η νεφρολιθίαση, η δημιουργία δηλαδή πέτρας στα νεφρά.
Για τη μείωση των επιπέδων ουρικού οξέος και την πρόληψη της νόσου, σε συνδυασμό με φαρμακευτική αγωγή όπου κρίνεται απαραίτητη, συστήνεται μία δίαιτα μέτριας περιεκτικότητας σε πρωτεΐνες, με έμφαση στην κατανάλωση φρούτων, λαχανικών και δημητριακών. Επιπλέον, συστήνεται ο περιορισμός της κατανάλωσης του κόκκινου κρέατος (μοσχάρι, αρνί, εντόσθια) καθώς και τροφίμων ιδιαίτερα υψηλής περιεκτικότητας σε πουρίνες (ταραμάς, αυγοτάραχο, σαρδέλες, ρέγγα, αντζούγιες, σκουμπρί, κολιός, μύδια, μαρίδα, πέστροφα, αστακός, κυνήγι). Επίσης, περιορισμός της κατανάλωσης τροφίμων ζωικής προέλευσης με μέτριο περιεχόμενο σε πουρίνες, στα 90-120 γραμ ημερησίως (όσπρια, κραμβοειδή λαχανικά-μπρόκολο, κουνουπίδι, λαχανάκια Βρυξελλών, ντομάτα, σπαράγγια, φασολάκια, σπανάκι, μανιτάρια). Ακόμη, η σόγια αποτελεί την προτιμότερη πηγή πρωτεΐνης σε ασθενείς με υπερουριχαιμία. Η πρόσληψη σόγιας αυξάνει την απέκκριση και την κάθαρση του ουρικού οξέος από τα νεφρά. Στη φάση έξαρσης της ουρικής αρθρίτιδας θα πρέπει να αποφεύγονται τα προϊόντα ολικής αλέσεως λόγω της αυξημένης περιεκτικότητάς τους σε πουρίνες. Σε υπέρβαρα άτομα, καλό θα ήταν η μείωση του βάρους και η διατήρηση ενός ιδανικού βάρους. Τέλος, χρειάζεται πλήρης αποχή από το αλκοόλ, πρόσληψη 2-3 λίτρων νερού την ημέρα, αποφυγή λιπαρών και καυτερών τροφίμων καθώς και παρατεταμένης έντονης φυσικής δραστηριότητας.
Κοντοπίδου Ειρήνη
Κλινικός Διαιτολόγος, M.Sc.
